100. YILINDA II.MEŞRUTİYET

Demokratikleşme ve Milli Birlik 1908 yılında ilan edilen II. Meşrutiyet, 1859’daki Kuleli Vakası’ndan 1923’te Cumhuriyet’in ilanına kadar geçen imparatorluğun çöküş sürecinin temel taşlarındandır. Osmanlı’nın çöküşünü engelleme çabasıyla birlikte çöküşü hızlandıran nedenleri de barındıran bu trajik, karmaşık ve sert tarihin barındırdığı ana sorunlar ise hala devam etmektedir. Yakın tarihimizin çözülememiş problemlerinin en iyi okunacağı perde de II. Meşrutiyet devridir. 9 bölüm x 30 dakika BÖLÜMLER: 1.Bölüm Kuleli Vakası I. MEŞRUTİYETİN İLANI İsmi “Muhafaza-i Şeriat Cemiyeti” ya da “Fedailer Cemiyeti” olduğu söylenen bir grup tarafından, Abdulmecid’i devirip anayasal yönetimi tesis etmek için örgütlenmiş ilk darbe girişimi 1859’daki Kuleli Vakası’dır. Kuleli Vakası, Batı’ya bağımlı modernleşme sürecine ilk milli tepki olarak da değerlendirilmektedir. Daha da önemlisi, Kuleli Vakası, Yeni Osmanlılar’a da ilham kaynağı olmuştur. Bu nedenle, II. Meşrutiyet’e uzanan fikri-politik eylemliliğin başlangıcı olarak bu olay, öncesiyle birlikte anlatılmakta ve sonraki döneme etkileri irdelenmektedir. 2.Bölüm Jöntürkler MÜLTECİ MUHALEFET II. Abdülhamit Haziran 1877’de Meclis-i Mebusan’ın çalışmalarını durdurdu. Meşrutiyetin mimarı Mithat Paşa’yı sürgüne gönderdi. I.Meşrutiyet böylece sona erdi. Baskılara tepki olarak 1889’da Askeri Tıbbiye Mektebi’nde beş öğrenci tarafından İttihad-ı Osmanî Cemiyeti adlı gizli örgüt kuruldu. Örgütün bazı üyeleri tutuklandı, bazıları ise Paris’te Anayasa taraftarı diğer Osmanlı muhacirleriyle bir araya geldiler. Paris’te Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti, Meşveret ve Mizan gazeteleri, 1897 başlarında merkezi Cenevre’ye taşınan İttihat ve Terakki Cemiyeti ile muhalif faaliyetler sürdürüldü. Bu bölümde mülteci muhalefet karakterine bürünen ve Abdülhamit iktidarına karşı sertleşen II.Jöntürk kuşağı ve İttihat Terakki’nin kuruluşu anlatılmaktadır. 3.Bölüm İttihat ve Terakki KURULUŞ VE AYRIŞMA 1902’de yapılan I. Jöntürk Kongresi’nde İttihat Terakki Cemiyeti, Prens Sabahaddin Bey öncülüğündeki liberallerle, Ahmet Rıza öncülüğündeki radikal milliyetçiler arasında ikiye bölündü. Bu süreç, Jöntürk hareketinin fikri ayrışmasının yanında, İngiltere ve Fransa etkisinin de göstergesi idi. Ayrıca liberal ve devletçi yaklaşımların ilk örnekleri de bu ayrışma ile ortaya çıkacaktı. Bu bölümde, İttihatçılar arası bölünmenin yanında, dönemin dünya koşulları içinde Jöntürkler’in zihniyet dönüşümü de anlatılmaktadır. 4.Bölüm Hürriyet isyanı SUYU ARAYAN ADAMLAR 1907 Eylül’ünde Paris’te yapılan II.Jöntürk Kongresi’nde Jöntürk Hareketi, İttihat ve Terakki Komitesi adını aldı. Bu kongrede, II. Abdülhamit yönetimine karşı bir ihtilal örgütlenmesi kararı alındı. Osmanlı siyasetinde ön plana çıkan Talat, Enver, Cemal, Cavit, Mustafa Kemal, Rahmi ve Şükrü Bey’ler, 1908 öncesinde İTC örgütlenmesinde yer alan isimlerdi. Bu bölümde İttihat Terakki’nin iktidarı almayı hedefleyen güçlü ve yarı askeri bir örgüte dönüşmesi ele alınmakta, Enver Bey ve Niyazi Bey’lerin dağa çıkışıyla başlayan Meşrutiyet ilanına kadar yaşanan gelişmeler anlatılmaktadır. 5.Bölüm 2 Meşrutiyetin ilanı HÜRRİYET BAYRAMI 1908’de İttihat ve Terakki yanlısı bazı subaylar Manastır ve Selanik kentlerinde ayaklandılar. Bunun üzerine, Abdülhamit 24 Temmuz 1908’de Anayasa’yı yeniden yürürlüğe koymak zorunda kaldı ve II. Meşrutiyet ilan edildi. Şubat 1909’da Osmanlı tarihinde ilk kez bir hükümet, mecliste İTC grubunun verdiği güvensizlik oyuyla düşürüldü. Bu bölümde Meşrutiyet ilanı ve sonrasındaki gelişmeler ele alınmakta ve Meşrutiyet’in içerde ve dışarıda yankıları anlatılmaktadır. 6.Bölüm 31 Mart olayı HAREKET ORDUSU Cemiyetin 1908, 1909, 1910 ve 1911’de yapılan ilk dört kongresi Selanik’te gizli olarak yapılmış ve Merkez Komite üyeleri kamuya açıklanmamıştı. Gizli bir cemiyetin siyasi sorumluluk taşımadan sahip olduğu iktidar, 1909 başlarından itibaren sert eleştirilerle karşılaştı. İTC iktidarına karşı “31 Mart Vakası” olarak bilinen ayaklanma gerçekleşti. Ayaklanma bastırılınca Sultan II. Abdulhamit tahttan indirildi ve Cemiyet eskisinden daha güçlü bir şekilde iktidara yerleşti. Ağustos 1909’da yapılan Kanun-ı Esasi değişikliğiyle siyasi güç, meclisin tekeline alındı. Bu bölümde, 31 Mart Vakası farklı boyutlarıyla ele alınmakta ve sonrasında yaşanan kritik gelişmeler anlatılmaktadır. 7.Bölüm Siyasi kriz BABIALİ BASKINI Mahmut Şevket Paşa’nın bir suikasta kurban gitmesinin ardından Sait Halim Paşa sadrazamlığında otoriter bir yönetim kuruldu. Muhalif siyasi liderlere ve basına yoğun baskı uygulandı. 23 Ocak 1913’te Enver Bey öncülüğünde silahlı bir grup, Babıâli’de toplantı halindeki hükümeti basarak iktidarı ele geçirdi. Bu bölümde, ilk çok partili siyasi deneyim, başarılı olan ilk askeri darbe olarak tarihe geçen Babıâli baskını olayları ele alınmaktadır. 8.Bölüm Meşrutiyetin sonu ÇÖKÜŞ Hükümetten ve padişahtan habersiz imzalanan ittifak antlaşması sonucunda, Türkiye, 1.Dünya Savaşı’na Almanya safında katıldı. Bu bölümde, II. Meşrutiyet’in savaş yılları ve bu ortamda yürütülen çeşitli politikaları ele alınmakta ve Osmanlının çöküşü de anlatılmaktadır. 9.Bölüm Meşrutiyetten cumhuriyete SON DİRENİŞ Bu bölümde, İttihat Terakki kadrolarının Milli Mücadeleye dönüşen son direniş çabaları ele alınmakta ve Cumhuriyet’e evrilen siyasal devrimin Meşrutiyet’teki temelleri anlatılmaktadır.